Jakie stosuje się kryteria wyboru oczyszczalni?
Przy wyborze rozwiązania technologicznego oczyszczalni ścieków niezbędne jest wykonanie starannej analizy dostępnych systemów, uwzględniającej kryteria zrównoważonego rozwoju. Obejmują one efektywność oczyszczania (kryterium ekologiczne), prostotę i nowoczesność (kryteria techniczne), koszty inwestycyjne i eksploatacyjne (kryterium ekonomiczne), niezawodność działania, wpływ na środowisko naturalne i estetykę.
Niestety często przy projektowaniu i przetargach wybór technologii opiera się głównie na kryterium ekonomicznym – najniższych kosztów inwestycyjnych, co powoduje instalowanie oczyszczalni niespełniających pozostałych kryteriów.
Technologia – tradycyjna czy naturalna?
Pierwszym elementem typowej przydomowej oczyszczalni jest często osadnik gnilny, ponieważ zapewnia on eliminację największych zanieczyszczeń w procesach sedymentacji, flotacji i fermentacji. Osadniki wykonuje się zazwyczaj jako zbiorniki dwu- lub trzykomorowe z żelbetu lub tworzyw sztucznych. Jednostkowa pojemność czynna osadnika powinna wynosić przynajmniej 0,3 m3/mieszkańca, a czas zatrzymania ścieków 3-4 dni dla oczyszczenia mechanicznego lub 10 dni dla biologicznego.
Prawidłowo eksploatowany osadnik jest w stanie zapewnić średnio 50-procentową eliminację zawiesin ogólnych oraz skuteczność zmniejszania BZT5 i ChZT na poziomie 30–40%.
Hydrofity, osad czynny, złoża – nowoczesne oczyszczanie ścieków
Oprócz osadników gnilnych, w przydomowych oczyszczalniach ścieków stosuje się również inne rozwiązania technologiczne, takie jak systemy z drenażem rozsączającym, filtry piaskowe, oczyszczalnie z osadem czynnym, ze złożem biologicznym, systemy hybrydowe łączące osad czynny i złoże biologiczne oraz systemy hydrofitowe z oczyszczaniem ścieków na roślinach.
Oczyszczalnie hydrofitowe należą do najbardziej przyjaznych środowisku naturalnych rozwiązań. Ścieki są w nich oczyszczane w procesie przesączania przez złoże wypełnione roślinnością wieloletnią, najczęściej wodnymi bylinami z rodziny rukwiowatych, jak sitowie, pałka wodna czy jezierznica. Oczyszczanie zachodzi dzięki naturalnym procesom biologicznym, chemicznym i fizycznym z udziałem roślin, mikroorganizmów i podłoża.
Hydrofity skutecznie usuwają zanieczyszczenia organiczne, związki biogenne, metale ciężkie, bakterie chorobotwórcze oraz inne substancje toksyczne.
Oczyszczalnie hydrofitowe od zewnątrz pokryte są roślinnością wodolubną.
Dodatkową zaletą tych ekologicznych systemów jest mały pobór energii i niskie koszty eksploatacyjne. Wymagają one jednak nieco więcej przestrzeni.
Wymogi prawne dla ścieków z oczyszczalni przydomowych
Zgodnie z obowiązującym w Polsce rozporządzeniem Ministra Środowiska, ścieki z gospodarstw domowych o wydajności do 5 m3/dobę mogą być wprowadzane do ziemi lub wód powierzchniowych na terenie własnej działki, jednak muszą być spełnione określone warunki (m.in. o oddzieleniu warstwami gruntu od wód podziemnych oraz o spełnieniu przez nie norm zanieczyszczeń). W przypadku zrzutu do ziemi wymagane jest zmniejszenie BZT5 co najmniej o 20%, a zawiesin ogólnych o 50%.
Dla zrzutu oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub urządzeń wodnych, konieczne jest osiągnięcie znacznie wyższego stopnia oczyszczenia. Oznacza to, że stężenia zanieczyszczeń w odpływie nie mogą przekraczać: dla zawiesiny ogólnej – 35 mg/l, dla BZT5 – 25 mg/l, a dla ChZTCr – 125 mg/l.
Przydomowa czy gminna – co się bardziej opłaca?
Mimo niewątpliwych korzyści przydomowych oczyszczalni ścieków, w przypadku niewielkich miejscowości, w których nie opłaca się budowa kanalizacji, dobrym i sumarycznie znacznie tańszym rozwiązaniem może okazać się oczyszczalnia ścieków dla gminy (przeczytaj dlaczego).