Jedna oczyszczalnia dla całej małej miejscowości – ekologiczna i ekonomiczna alternatywa dla oczyszczalni przydomowych
Właściwa gospodarka ściekowa to jedno z kluczowych wyzwań dla mieszkańców terenów wiejskich i niewielkich miejscowości. Rozproszona zabudowa i niska gęstość zaludnienia sprawiają, że tradycyjna sieć kanalizacyjna jest często nieopłacalna. W takich przypadkach częstym rozwiązaniem są przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Jednak alternatywą coraz chętniej wybieraną są oczyszczalnie zbiorcze, obsługujące całą miejscowość lub gminę.
Tego typu zbiorcze lokalne oczyszczalnie ścieków oferują wiele korzyści – zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych oraz eksploatacyjnych.
Koszty inwestycji w gminną oczyszczalnię są niższe niż w indywidualne przydomowe
Kluczowym czynnikiem przemawiającym za wyborem zbiorczej oczyszczalni jest aspekt finansowy. Koszty inwestycyjne dla takiego obiektu są znacznie niższe niż suma nakładów na budowę wielu pojedynczych przydomowych oczyszczalni. Według szacunków, wydatki na stworzenie oczyszczalni obsługującej od kilkuset do około 2000 mieszkańców są o kilkadziesiąt procent niższe niż gdyby budować osobne przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Te oszczędności wynikają m.in. z efektu skali przy zakupie materiałów i wykonawstwie oraz mniejszych kosztów operacyjnych oczyszczalni gminnej w przeliczeniu na jednego mieszkańca.
Istotną zaletą zbiorczej oczyszczalni jest także możliwość pozyskania dofinansowania ze środków unijnych i krajowych programów wsparcia, często nawet do 85-95% wartości inwestycji.
Oczyszczalnia dla całej wsi to także niższe koszty eksploatacji
Korzyści ekonomiczne wynikają nie tylko z niższych nakładów inwestycyjnych, ale także z obniżonych kosztów eksploatacyjnych na etapie użytkowania oczyszczalni wiejskiej. Wynika to z kilku czynników:
1) Efekt skali – przy większej przepustowości oczyszczalni koszt jednostkowy oczyszczania 1 m3 ścieków jest niższy.
2) Mniejsze zatrudnienie – obsługą jednego obiektu zajmuje się mniej osób niż suma pracowników przy wielu indywidualnych oczyszczalniach. A w przypadku naturalnych oczyszczalni hydrofitowych – nie trzeba nawet zatrudniać specjalistów.
3) Łatwiejsza konserwacja – zwarta konstrukcja i koncentracja urządzeń w jednym miejscu ułatwiają prace serwisowe i naprawcze.
Według danych, koszty operacyjne gminnej hydrofitowej oczyszczalni to kilka złotych zł za m3 oczyszczonych ścieków – kwota często niższa niż opłaty za wywóz nieczystości ze zbiorników bezodpływowych.
Oczyszczalnia przydomowa czy gminna? Eksperci polecają zbiorczą
Choć przydomowe oczyszczalnie ścieków mogą wydawać się wygodnym rozwiązaniem, ich stosowanie jest rekomendowane jedynie w przypadku pojedynczych, odizolowanych gospodarstw. Dla lokalnych skupisk zabudowy korzystniejsze jest wybudowanie wspólnej oczyszczalni obsługującej całą społeczność.
Zalety oczyszczalni dla całej miejscowości
Poza kwestiami finansowymi, oczyszczalnie zbiorcze typu „constructed wetland” oferują szereg innych atutów w porównaniu do rozproszonych rozwiązań przydomowych. Jednym z nich jest zdolność do lepszego radzenia sobie ze zmiennym obciążeniem hydraulicznym i ładunkiem zanieczyszczeń.
Dzięki większym rezerwom pojemnościowym, zbiorcza oczyszczalnia z łatwością zneutralizuje skutki okresowych wzrostów ilości ścieków, np. podczas sezonów letnich lub świąt, gdy okoliczni mieszkańcy przybywają do swoich domów na wsi. Ponadto jest odporna na lokalne awarie i wycieki z pojedynczych domowych instalacji.
Obsługa, nadzór i konserwacja zbiorczej oczyszczalni są znacznie ułatwione. Skupienie całej infrastruktury w jednym miejscu upraszcza prace eksploatacyjne i serwisowe, zwiększa nadzór i bezpieczeństwo procesu, a do tego nie wymaga zatrudniania specjalistów, który byłoby trudno pozyskać w małych miejscowościach. Ogranicza to ryzyko potencjalnych awarii i negatywnego wpływu na środowisko.
Oczyszczalnia gminna pełni także funkcję lokalnego punktu zlewnego ścieków dowożonych wozami asenizacyjnymi. To wygodna forma odbioru i utylizacji nieczystości z okolicznych gospodarstw korzystających nadal ze zbiorników bezodpływowych.
Korzyści środowiskowe i społeczne
Wybór zbiorczej oczyszczalni hydrofitowej stanowi korzystne rozwiązanie także z perspektywy środowiskowej i społecznej. Tego typu obiekty, wykorzystujące naturalne procesy biochemiczne i specjalnie wyselekcjonowane gatunki roślin wodnych, znakomicie wpisują się w ideę zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
Dzięki doskonałej integracji z lokalnym krajobrazem, oczyszczalnia może stać się atrakcją turystyczną i miejscem edukacji ekologicznej dla okolicznych mieszkańców. Stanowi dogodne siedlisko dla wielu gatunków zwierząt i roślin, podnosząc bioróżnorodność regionu.
Co istotne, oczyszczalnie hydrofitowe mają znikome oddziaływanie na środowisko. Nie emitują uciążliwych zapachów, hałasu ani zanieczyszczeń. Nie generują również nadmiernych ilości osadów pościekowych.
Warunkiem powodzenia takiej inwestycji jest jednak właściwa koordynacja i współpraca mieszkańców wsi, samorządów oraz dostawców technologii. To szczególnie ważne na etapie planowania i pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania.
Optymalny zakres dla gminnej oczyszczalni
Chociaż oczyszczalnie zbiorcze przynoszą liczne korzyści ekonomiczne i środowiskowe, nie zawsze stanowią najlepsze rozwiązanie. Kluczowym czynnikiem jest tutaj wielkość obsługiwanej społeczności.
Według specjalistów, w przypadku oczyszczalni lokalnych typu hydrofitowego, opłacalność osiąga się w przypadku skupisk zabudowy liczących od kilkuset do około 2000 równoważnej liczby mieszkańców (RLM). W tym przedziale uzyskuje się największe oszczędności inwestycyjne i eksploatacyjne w porównaniu do sumy kosztów indywidualnych przydomowych oczyszczalni.
Dofinansowanie kluczem do powodzenia inwestycji
Koszty początkowej inwestycji w oczyszczalnię gminną, mimo iż niższe niż suma przydomowych systemów, nadal mogą stanowić sporą barierę dla niewielkich samorządów. Dlatego tak ważne jest pozyskanie zewnętrznych źródeł dofinansowania.
W Polsce dostępnych jest kilka programów wsparcia ze środków unijnych oraz krajowych dotacji i preferencyjnych pożyczek. Umożliwiają one obniżenie własnego wkładu finansowego gminy nawet do kilku procent wartości inwestycji.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z wielu źródeł finansowania dedykowanych gospodarce ściekowej, z którymi można się zapoznać na stronie Ministerstwa Środowiska – „Finansowanie gospodarki ściekowej„.
Lokalna oczyszczalnia ścieków to racjonalna alternatywa
Podsumowując, zbiorcze oczyszczalnie dla gmin i miejscowości wiejskich stanowią opłacalne i ekologiczne rozwiązanie alternatywne dla tradycyjnych metod kanalizacji i oczyszczania ścieków.
W przypadku oczyszczalni typu hydrofitowego, korzyści ekonomiczne, eksploatacyjne i środowiskowe są niekwestionowane, zwłaszcza w zakresie od kilkuset do 2000 mieszkańców. Przy odpowiednim dofinansowaniu inwestycji z zewnętrznych źródeł stają się wydatkiem racjonalnym nawet dla niewielkich samorządów.